سوال:خوشبختي و سعادت چيست؟

نتيجه تحقيق نويسنده وبلاك راه فضيلت:

قسمت اول پاسخ:

واژه خوشبختي در لغت، به معناي سعادت و خوش طالعي است.(1) در مورد راههاي رسيدن به خوشبختي، ديدگاههاي متفاوتي وجود دارد.

يكي از دانشمندان غربي ميگويد: يكي از بزرگان گذشته 288 عقيده مختلف را درباره خوشبختي، نقل ميكند كه تمام اين عقايد را فيلسوفان و بزرگان جهان، اظهار داشتهاند و هر يك از آنها براي وصول به خوشبختي راه متفاوتي را نشان دادهاند.(2)

درباره خوشبختي ديدگاههاي متفاوتي وجود دارد. بعضي از مكاتب ملاك خوش بختي را برخورداري از ثروت و ماديّات ميدانند. عدهاي سعادت را در گرو لذّت بردن ميدانند. برخي سعادت بشر را فقط در كمالات روحي جستجو ميكنند. استاد مطهري مي گويد: طرح و تنظيم برنامة سعادت ، فرع بر اين است كه انسان با تمام استعدادهاي مكتومي كه دارد، شناخته شود، زيرا سعادت از شكفته شدن استعدادها و بروز و ظهور و فعليت يافتن قوه‌ها پيدامي شود. سعادت حقيقي وقتي حاصل مي شود كه تمام استعدادهاي انساني ، بالاخص استعدادهاي عاليِ وجود وي ،از قوّه به فعليت برسد.

انسان با همة استعدادهايش بايد شناخته شود، تا طرح و تنظيم چنين برنامه اي ممكن و ميسر گردد. از طرف ديگر با توجه به اين كه با همة پيشرفت هاي عظيمي كه نصيب بشر در علم و صنعت شده و با همة كشفيات شگفت آوري كه در دنياي جمادات و نباتات و جانداران صورت گرفته ، انسان هنوز موجودي ناشناخته است ؛ پس بايدقبول كرد هنوز علم بشر نتوانسته است مدعي شود مي تواند طرح سعادت بشر را تنظيم كند.(3) بر اين اساس براي شناخت عوامل سعادت و خوش بختي بايد به سراغ قرآن و عترت برويم .

از آن جا كه انسان مجموعهاي از جسم و جان است كه تمايلات مادي و معنوي دارد، بايد همه نيازهاي او به طور صحيح تأمين گردد. بر اين اساس چون تعاليم و آموزههاي اسلام موافق با فطرت انسان است، دين به جهات معنوي ماديِ انسان توجه نموده و بر اساس آن، سعادت را تعريف كرده است. از اين رو اسلام تنها متديّن بودن را رمز خوش بختي نميداند، بلكه در كنار تديّن و دينداري، موضوعاتي مانند كار و تلاش، تدبير، تعادل جسم و جان و غيره را مطرح كرده است.

كسي كه به بهانه توجه به جهات معنوي، تمايلات مادي خود را ناديده بگيرد، نميتواند سعادت واقعي را دريابد. از اين رو امام باقر(ع) ميفرمايد: "كسي كه دنيا را براي آخرت و آخرت را براي دنيا ترك نمايد، از ما نيست".(4)

مسّلم است كه سعادت و خوشبختي از آنِ جامعهاي است كه آسايش خاطر و آرامش بيشتري داشته باشد. با اين بيان ميتوان گفت مال و ثروت و قدرت، منشأ سعادت و خوشبختي به حساب نميآيد، زيرا ثروت و قدرت، رفاه ميآورند اما آرام بخش نيستند. يكي از دانشمندان انگليسي ميگويد: براي مردم عاقل، ثروت يكي از عوامل اضطراب و بدبختي است. مسئله مهم اين است كه بايد بكوشيم تا مالك ثروت خود باشيم، نه بنده آن. كساني كه ثروت را بي اندازه دوست دارند، گويي خودشان را اسير آن ساختهاند و از فكر اين كه مبادا در كشمكش حوادث، ثروتشان از دست برود، دائماً به خود ميلرزند و هيچ وقت روي آسايش را نميبينند.(5)

با نگاهي به دنياي غرب، به خوبي ميتوان ديد كه آنان از نظر ثروت و قدرت، در اوج قرار دارند اما هرگز عدم نگراني و آسايش را (كه رمز سعادت است) به دست نياوردهاند. در سال 1998 ميلادي در ايالات متحده، هجده ميليون نفر به افسردگي دچار شدند. دراوايل دهه 1990 ميلادي ارتكاب جرايم عمده در ايالات متحده در هر سال بيش از چهار صد ميليارد دلار به جامعه و قربانيان اصلي آن خسارت وارد ساخته است.(6)

خوش بخت كسي است كه زندگي خوشايندي داشته باشد و اين جز با آرميدن در بستر خشنودي خداوند، امكانپذير نيست.

بزرگراه خوش بختي، راه ايمان است. ايمان به خداي يگانه، خداي خوشبختيها و خدايي كه يادش آرام بخش دلها و دوري از او موجب سختي و تنگي زندگي است.(7)

نه ثروت و نه قدرت و نه لباس و زيبايي، هيچ كدام ما را به سرمنزل آرام بخش خوش بختي نميرساند مگر اين كه همه اينها را رنگ خدايي دهيم. اركان و پايههاي خوشبختي سه چيز است: ميل و رغبت، تلاش و فعاليت و انديشه و تدبير .

در روايات معصومين خوش بختي نشانه هايي دارد:

1- تحرك: خوش بختي هيچ گاه با سكون و بطالت به دست نميآيد.(8)

2- عمل كردن به دانستهها:

امام علي(ع) ميفرمايد: "به دانش عمل كنيد تا خوش بخت شويد".(9)

3- همنشيني با دانشمندان: خوش بختي در گرو ارتباط با دانشمندان است.(10)

4- حق گرايي: امام علي(ع) ميفرمايد: "در همراهي حق، خوش بختي به وجود ميآيد".(11)

5- انديشيدن: امام صادق(ع) كسي را خوش بخت ميداند كه لحظههايي را براي خلوت گزيدن و انديشيدن تدارك ببيند.(12)

6- دوري از كينه و حسد: امام علي(ع) ميفرمايد: "بياييم سينه هايمان را از كينه و حسد بشوييم تا اسباب سعادت را فراهم آورده باشيم".(13)

7- اخلاق شايسته: رسول اكرم(ص) فرمود: "كسي كه ويژگيهاي شايسته زير را دارا باشد، نيك بختي دنيا و آخرت را از آن خود كرده است: اخلاق نيك كه با آن در بين مردم و با آنان زندگي كند؛ قلب خاشع و سپاس گزار و زباني كه به ذكر خداوند مشغول است".(14)

8- همسر شايسته،

9- فرزند صالح،

10- منزل وسيع،

11- مركب مناسب.