قسمت دوم پاسخ:

براى بهره‏ورى و بازده مثبت از اوقات فراغت و پرداختن به تفريحات سالم توجه به موارد زير مى‏تواند مفيد شد:
الف) طبيعت؛ تفريح و سپرى كردن اوقات فراغت، بايد در محيط طبيعى، نشاط‏آور و سرورانگيز باشد. وجود كوهستان‏ها، جنگل‏ها، گل‏ها، گياهان، رودها، آبشارها، روح و روان آدمى را آرام كرده و به فرد شادى و نشاط مى‏بخشد(در اين باره، در قران كريم در واژه‏هاى «جنّت»، «نعيم»، «فوز»، «سعيد» و از اين قبيل موضوع‏ها را تحقيق نمائيد).
وجود درختان سرسبز و پرشاخ و برگ و باغ‏هايى كه درختانش به هم پيچيده است تداعى‏كننده بهشت است و روح انسان را صفا مى‏بخشد.
آب جارى (و ماء مسكوب؛ آب در بهشت پيوسته جريان دارد)واقعه، آيه‏ى 31).
يكى ديگر از پديده‏هاى شادى‏آفرين و بهجت‏آور است. هر چه محيط فرد، به محيط طبيعى نزديك‏تر و شبيه‏تر باشد، آرامش و آسايش خاطر بيشترى را براى او به همراه مى‏آورد و بر عكس هر چه تضادها بيشتر باشد، ناآرامى روانى بيشتر رخ مى‏نمايد.
اولين ثمره استفاده از طبيعت كاستن از صدمات جسمى و روانى است.
ب) سير و سفر؛ يكى از لذت‏بخش‏ترين تفريحات سالم كه بعض از مردم را واداشته تا اولين فرصت تعطيلى را به آن اختصاص دهند، مسافرت است. قرآن مردم را به گردش در زمين فرمان داده تا از طريق آن، با وضع گذشتگان آشنا شوند و علل انحراف و انحطاط جوامع را به خوبى دريابند و به هدفمندى زندگى پى ببرند(حج، آيه‏ى 46، نامه‏ى 31 نهج البلاغه حضرت امير(ع) را ملاحظه بفرمائيد).
گردش چون جارى شدن آب است كه از آلودگى و فساد آن مانع مى‏شود. ولى سكون و در جاماندن موجب آلودگى است. البته همان طور كه ذكر شد سير و سفر و مطالعه دنياى طبيعت يا دفتر تكوين علاوه بر جنبه تفريحى آثار تربيتى و معرفتى كم‏نظيرى نيز دارد تا جائى كه خلقت آسمان‏ها و زمين، شب و روز، ماه و خورشيد و... نشانه‏هايى از علم و قدرت و حكمت خداوند است.
ج) نقش ادبيات و شعر؛ مردم ايران از ديرباز، مردمى ادب دوست بوده‏اند. «بوستان»، «گلستان»، «شاهنامه»، «ديوان حافظ» از پرطرفدارترين كتب ادبى به حساب مى‏آمد و اكنون نيز همتايى براى آن‏ها نيست. سخن از مقوله‏هاى ادبى، اجتماعى، سياسى، فلسفى، اعتقادى، اخلاقى و گاهى اوقات در قالب طنز، در تركيب‏هاى نظم و نثر وجود دارد كه اهل خود را جذب مى‏كند و مجالسى خوش و خاطره‏انگيز فراهم مى‏نمايد و همه اين‏ها از ديرباز از مظاهر تفريحات سالم بوده و هست.
د) ورزش و بازى؛ ورزش و بازى از تفريحات سالم، سودمند و نشاط‏انگيزى است كه در تأمين سلامت و بهداشت جان و تن، تأثيرات زيادى دارد. اسلام حفظ بدن و سلامتى آن را وظيفه اوليّه هر مسلمانى مى‏داند و به آن همان اهميت را مى‏دهد كه براى سلامتى روح، ارزش قايل است. در حدى كه علم «ابدان» را هم‏رديف علم «اديان» برمى‏شمرد. چنان كه پيامبر مى‏فرمايد: العلمُ عِلمانِ: علمُ الاديان و علمُ الابدان؛ علم بر دو نوع است: دين‏شناسى و بدن‏شناسى(بحار، ج 1، ص 220).
در سيره معصومين(ع) پياده‏روى يا مشى، نمود بارزى دارد مثلاً نقل شده امامان ما در بيشتر مواقعِ حج، به صورت پياده براى انجام اين عمل عبادى مشرّف مى‏شدند.
در پايان سخن خود به فرمايش قرآن اشاره نموده‏ايد: كه قرآن مؤمنان را به سبقت و سرعت در كارهاى خير دعوت مى‏كند. از جمله در توصيف مؤمنان مى‏فرمايد اولئك يُسارعونَ فى الخيرات و هم لها سابقون؛ (مؤمنان) كسانى هستند كه به انجام كارهاى خير مى‏شتابند و نيز در اين مسير از هم پيشى مى‏گيرند(مؤمنون، آيه‏ى 61).
از نوشته شما استفاده مى‏كنيم كه در تشخيص كارهاى خير و انتخاب آن‏ها، و دورى از گذراندن وقت به بطالت، معرفت و شناخت كافى را داريد. پس:
گُهر وقت، بدين تيرگى از دست مده

آخر اين دژ گرانمايه بهايى دارد
صرف باطل نكند عمر گرامى ـ پروين ـ

آن كه چون پيرِ خرد، راهنمايى دارد
خداوند نعمت عقل و آگاهى و قدرت اختيار و تصميم‏گيرى را در اختيار بنى‏آدم قرار داده است. پس با اراده‏ى قوى به دانسته‏هاى صحيح خود عمل كنيد و به صورت مرتب با استادى كه از شخصيت علمى و معنوى برخوردار است ارتباط داشته باشيد و از برنامه‏هاى تعليمى و تربيتى وى بهره بگيريد.
براى كسب اطلاعات بيشتر ر.ك:
1. مجله‏ى حديث زندگى، (نشانى مجله: قم ـ صندوق پستى 816/37185).
2. مجله‏ى پرسمان.
3. شرع و شادى، ابوالفضل طريقه‏دار، نشر همسايه، 1376.