قسمت دوم پاسخ: براى بهرهورى و بازده مثبت از اوقات فراغت و پرداختن به تفريحات سالم توجه به موارد زير مىتواند مفيد شد:
الف) طبيعت؛ تفريح و سپرى كردن اوقات فراغت، بايد در محيط طبيعى،
نشاطآور و سرورانگيز باشد. وجود كوهستانها، جنگلها، گلها، گياهان،
رودها، آبشارها، روح و روان آدمى را آرام كرده و به فرد شادى و نشاط
مىبخشد(
در اين باره، در قران كريم در واژههاى «جنّت»، «نعيم»، «فوز»، «سعيد» و از اين قبيل موضوعها را تحقيق نمائيد).
وجود درختان سرسبز و پرشاخ و برگ و باغهايى كه درختانش به هم پيچيده است تداعىكننده بهشت است و روح انسان را صفا مىبخشد.
آب جارى (و ماء مسكوب؛ آب در بهشت پيوسته جريان دارد)
واقعه، آيهى 31).
يكى ديگر از پديدههاى شادىآفرين و بهجتآور است. هر چه محيط فرد، به
محيط طبيعى نزديكتر و شبيهتر باشد، آرامش و آسايش خاطر بيشترى را براى او
به همراه مىآورد و بر عكس هر چه تضادها بيشتر باشد، ناآرامى روانى بيشتر
رخ مىنمايد.
اولين ثمره استفاده از طبيعت كاستن از صدمات جسمى و روانى است.
ب) سير و سفر؛ يكى از لذتبخشترين تفريحات سالم كه بعض از مردم را
واداشته تا اولين فرصت تعطيلى را به آن اختصاص دهند، مسافرت است. قرآن
مردم را به گردش در زمين فرمان داده تا از طريق آن، با وضع گذشتگان آشنا
شوند و علل انحراف و انحطاط جوامع را به خوبى دريابند و به هدفمندى زندگى
پى ببرند(
حج، آيهى 46، نامهى 31 نهج البلاغه حضرت امير(ع) را ملاحظه بفرمائيد).
گردش چون جارى شدن آب است كه از آلودگى و فساد آن مانع مىشود. ولى سكون و
در جاماندن موجب آلودگى است. البته همان طور كه ذكر شد سير و سفر و
مطالعه دنياى طبيعت يا دفتر تكوين علاوه بر جنبه تفريحى آثار تربيتى و
معرفتى كمنظيرى نيز دارد تا جائى كه خلقت آسمانها و زمين، شب و روز، ماه
و خورشيد و... نشانههايى از علم و قدرت و حكمت خداوند است.
ج)
نقش ادبيات و شعر؛ مردم ايران از ديرباز، مردمى ادب دوست بودهاند.
«بوستان»، «گلستان»، «شاهنامه»، «ديوان حافظ» از پرطرفدارترين كتب ادبى به
حساب مىآمد و اكنون نيز همتايى براى آنها نيست. سخن از مقولههاى ادبى،
اجتماعى، سياسى، فلسفى، اعتقادى، اخلاقى و گاهى اوقات در قالب طنز، در
تركيبهاى نظم و نثر وجود دارد كه اهل خود را جذب مىكند و مجالسى خوش و
خاطرهانگيز فراهم مىنمايد و همه اينها از ديرباز از مظاهر تفريحات سالم
بوده و هست.
د) ورزش و بازى؛ ورزش و بازى از تفريحات سالم،
سودمند و نشاطانگيزى است كه در تأمين سلامت و بهداشت جان و تن، تأثيرات
زيادى دارد. اسلام حفظ بدن و سلامتى آن را وظيفه اوليّه هر مسلمانى مىداند
و به آن همان اهميت را مىدهد كه براى سلامتى روح، ارزش قايل است. در حدى
كه علم «ابدان» را همرديف علم «اديان» برمىشمرد. چنان كه پيامبر
مىفرمايد:
العلمُ عِلمانِ: علمُ الاديان و علمُ الابدان؛ علم بر دو نوع است: دينشناسى و بدنشناسى(
بحار، ج 1، ص 220).
در سيره معصومين(ع) پيادهروى يا مشى، نمود بارزى دارد مثلاً نقل شده
امامان ما در بيشتر مواقعِ حج، به صورت پياده براى انجام اين عمل عبادى
مشرّف مىشدند.
در پايان سخن خود به فرمايش قرآن اشاره
نمودهايد: كه قرآن مؤمنان را به سبقت و سرعت در كارهاى خير دعوت مىكند.
از جمله در توصيف مؤمنان مىفرمايد
اولئك يُسارعونَ فى الخيرات و هم لها سابقون؛ (مؤمنان) كسانى هستند كه به انجام كارهاى خير مىشتابند و نيز در اين مسير از هم پيشى مىگيرند(
مؤمنون، آيهى 61).
از
نوشته شما استفاده مىكنيم كه در تشخيص كارهاى خير و انتخاب آنها، و دورى
از گذراندن وقت به بطالت، معرفت و شناخت كافى را داريد. پس:
گُهر وقت، بدين تيرگى از دست مده
آخر اين دژ گرانمايه بهايى دارد
صرف باطل نكند عمر گرامى ـ پروين ـ
آن كه چون پيرِ خرد، راهنمايى دارد
خداوند
نعمت عقل و آگاهى و قدرت اختيار و تصميمگيرى را در اختيار بنىآدم قرار
داده است. پس با ارادهى قوى به دانستههاى صحيح خود عمل كنيد و به صورت
مرتب با استادى كه از شخصيت علمى و معنوى برخوردار است ارتباط داشته باشيد
و از برنامههاى تعليمى و تربيتى وى بهره بگيريد.
براى كسب اطلاعات بيشتر ر.ك:
1. مجلهى حديث زندگى، (نشانى مجله: قم ـ صندوق پستى 816/37185).
2. مجلهى پرسمان.
3. شرع و شادى، ابوالفضل طريقهدار، نشر همسايه، 1376.