سوال:نظام طولي و عرضي چيست؟

نتيجه تحقيق نويسنده وبلاك راه فضيلت

مقصود از نظام طولي علت و معلول، ترتيب در آفريدن و خلق اشياء و به اصطلاح ترتيب در فاعليت خدا نسبت به اشياء و صدور اشياء از اوست. علوّ ذات پروردگار و قدّوسيّت او اقتضاء دارد كه موجودات، رتبه به رتبه و پشت سر يكديگر نسبت به او قرار داشته باشند، صادر اولي باشد، صادر دومي باشد، صادر سومي باشد، و هكذا، يكي پس از ديگري ايجاد شوند و هر كدام معلول ما قبل خود باشند. البته مقصود، اول بودن و دوم و سوم بودن زماني نيست؛ در آنجا زمان مطرح نيست، خود زمان يكي از مخلوقات است
و ظام ديگري بر خصوص جهان طبيعت حاکم است که شرايط مادي و اعدادي بوجود آمدن يک پديده را تعيين مي نمايد. اين نظام، نظام عرضي ناميده مي شود و به موجب اين نظام است که تاريخ جهان وضع قطعي و مشخصي پيدا مي کند. هر حادثه در مکان و زمان خاصي پديد مي آيد، و هر زمان خاص و مکان خاص، ظرف حوادث معيني مي گردد..
مجموعه آثار شهيد مطهري ج1 – عدل الهي، شهيد مطهري