قال على علیه السلام:
 «الْایمانُ وَ الْعَمَلُ اخَوانِ تَوْأمانِ وَ رَفیقانِ لایَفْتَرِقانِ»؛
 «ایمان و عمل همزاد یکدیگر و دو قلو هستند و همچون دو رفیقى هستند که از یکدیگر جدا نمى‏شوند»
شرح و تفسیر
بحث‏هاى فراوانى پیرامون رابطه ایمان و عمل در روایات اسلامى مطرح شده است،مى‏دانیم تعلیمات اسلام را معمولا به دو قسم اصول و فروع دین تقسیم مى‏ کنند؛یعنى دین شبیه به درختى است که ریشه‏ ها و شاخه‏ هایى دارد.اصول دین همان ریشه‏ هاى درخت هستند که آب و موادّ غذایى را از زمین مى‏ گیرند و به شاخه‏ ها مى ‏رسانند،اگر ریشه‏ ها بخشکد شاخه‏ ها هم مى‏ خشکد.و فروع دین همان شاخه‏ هاست و روشن است که درخت بدون شاخه نیز درخت نیست و دوامى نخواهد داشت.
میوه درخت دین مقامات معنوى،اخلاق و قرب الى اللَّه است.صفات و ویژگى‏ هاى انسانى،میوه‏ هاى این درخت است.این درخت با این سه بخش،مفید است و بدون آن بى ‏اثر،یعنى هر سه بخش آن ضرورى است.
دشمن اگر در گذشته به سراغ شاخه‏ هاى این درخت مى‏ رفت و آن‏ ها را قلع و قمع مى‏ کرد،اکنون ریشه این درخت پربار را هدف قرار داده است،و عجیب این که با تمام قدرت و تجهیزات به جنگ دین آمده و خطرناک ‏ترین سلاح او در این نبرد،استفاده از خود دین است!با تفسیر هاى غلط و نابه جایى که از دین مى‏ کند مى‏ خواهد ریشه دین را بزند.در این جاست که همه مسلمان ‏ها باید بسیار هوشیار و بیدار باشند و از ملامت هیچ ملامت کننده‏ اى نهراسند.
با توجّه به این مقدّمه معناى حدیث فوق روشن مى‏ شود که ایمان و عمل نیز بسان این درخت مورد نیاز هستند و اگر از هم جدا شوند ثمره‏اى نخواهند داشت.تعبیر به «توأمان» مفهوم خاصّى دارد؛یعنى از هم تفکیک ‏ناپذیر هستند.بنابراین معنى ندارد که انسان ایمان داشته باشد؛ولى به دنبال آن عمل نباشد.اگر ایمان در پى خود عمل به همراه نداشته باشد، اید در آن ایمان شک و تردید کرد! شاید به همین جهت است که در قرآن مجید معمولًا هر جا که سخن از ایمان به میان مى‏آید به دنبال آن مسأله عمل صالح نیز مطرح مى‏شود.
شخصى، که رابطه ایمان و عمل را نمى‏دانست، خدمت امام صادق علیه السلام رسید و از آن حضرت پرسید:«الا تُخْبِرُنى عَنِ الایمانِ، أقَوْلٌ هُوَ وَ عَمَلٌ، امْ قَوْلٌ بِلا عَمَلٍ؟؛ ا ایمان ترکیبى از عقیده و عمل است،یا تنها عقیده است و اعمال جزء ایمان محسوب نمى‏شود؟».
امام در جواب فرمود: «الایمانُ عَمَلٌ کُلُّهُ »ایمان تمامش عمل است» نه این که شاخه‏ اى از آن عمل باشد.
آدرس:110 سرمشق از سخنان حضرت على (ع)، ص: 76 تالیف آیت الله مکارم شیرازی